Voorheen rond november, december, tegenwoordig in januari, februari. Dan neemt de spanning toe bij ouders met kinderen in groep 8. Want dan zit er een belangrijke toets aan te komen: de eindtoets groep 8, die in 2015 verplicht werd gesteld. Sinds 2015 wordt deze afgenomen in april, daarvoor in februari. Voor veel ouders de tijd om oefenmateriaal aan te schaffen, want de Cito oefenen moet nu eenmaal gebeuren.

Toch is dat niet waar. In principe, wanneer de school alles gedaan heeft wat ze zou moeten doen, is de Cito-toets oefenen nergens voor nodig. Scholen hebben alle kerndoelen behaald en kinderen kennen de strategieën. Datgene wat ze niet weten, is helaas pindakaas. Dat maakt ook – misschien wat hard gezegd – het verschil tussen vwo of vmbo.

Cito oefenen in groep 8

De Cito oefenen in groep 8. Het gebeurt vaak genoeg. Maar wanneer heeft het zin om te oefenen en wanneer niet? Op die vragen hoop ik in dit artikel antwoord te geven. Ook geef ik meer inzicht in de werking van het advies voortgezet onderwijs, richting de middelbare school.

Wat kunt u als ouder doen om uw kind hier het beste op voor te bereiden? En hoe bereidt u uw kind voor op de Cito-toets, of de andere eindtoets die de school gekozen heeft (met ingang van 2015 mogen scholen zelf bepalen welke eindtoets ze afnemen, zolang deze maar door de overheid is goedgekeurd).

Het schooladvies: van groep 8 naar de eerste klas

Een overgang van jewelste. Een kind van 12 jaar verlaat de veilige basisschool (de vissenkom waar hij of zij acht jaar lang veilig heeft rondgezwommen) en gaat naar de grote oceaan. De middelbare school kan niet alleen voor kinderen, maar ook voor ouders, buikpijn opleveren. Het is dus altijd goed om je te verdiepen in de school waar je je kind wil hebben, zodat je weet waar het terecht komt. Geen goed gevoel tijdens de open dagen of door wat je op internet leest? Niet doen. Stuur je kind dan naar een andere school.

Maar hoe kom je op de middelbare school? En, voor velen nog belangrijker, hoe kom je op het juiste niveau?

Niveaus voortgezet onderwijs en Cito-uitslag

Het niveau voortgezet onderwijs (vmbo, havo en vwo) wordt bepaald aan de hand van de leerlingvolgsystemen (LVS) die de basisschool bijhoudt. Niet de methodetoetsen voor rekenen, taal, spelling, aardrijkskunde en misschien zelfs muziek of tekenen zijn belangrijk, maar de Cito-toetsen uit het LVS. Die geven namelijk een beeld van wat een kind per half jaar geleerd heeft. Uit die toetsen komen de didactische leeftijd naar voren (hoe oud is het kind in vergelijking met wat verwacht mag worden?) en ook de punten die nog lastig zijn. Dit zijn de I t/m V scores, die ook met ouders gecommuniceerd zouden moeten worden. Zo niet, vraag er tijdig naar.

Kort gezegd baseert een school zich op het volgende: overwegend V-scores betekent vwo (gymnasium of atheneum), overwegend IV-scores betekent havo, overwegend III betekent vmbo-tl, overwegend II betekent vmbo kbl en overwegend I betekent vmbo bbl (al dan niet met leerwegondersteuning, LWOO).

Adviesgesprekken

De adviesgesprekken vinden ver voor de Cito-toets plaats. Meestal in januari. Met dat advies op zak gaan ouders op zoek naar een middelbare school.

Maar… het kan zijn dat ouders niet tevreden zijn met het advies dat de school geeft. Veelal is het dan te laag. Het advies van de leerkracht is officieel bindend, maar officieus kan er voor deze ouders nog een ‘uitkomst’ zijn: een hogere score op de Cito-toets. En dat betekent: eindeloos de Cito oefenen. Want als havo te laag is, moet er vwo gescoord worden.

Cito-toets oefenen voor een hoger niveau

Het klopt dat een hogere Cito-score een middelbare school kan overtuigen om het advies van de basisschool in de wind te slaan. Het klopt dus ook dat de Cito oefenen zinvol kan zijn. Als je het als zinvol beschouwt om een advies waar acht jaar onderwijs aan vooraf is gegaan nietig te laten verklaren en uit te gaan van een momentopname waar hard voor getraind is.

Want hoe zinvol is het om voor een hoger niveau de Cito-toets te gaan trainen? Een aantal consequenties en feiten op een rij:

• De Cito-toets wordt mogelijk hoger gescoord dan wat het LVS uitwijst. Mooi, maar dat is wel dankzij heel veel oefenen. Gaat een kind dat vele oefenen de komende zes jaar op het vwo ook doen? Wil een ouder dat zijn kind aandoen?
• Nadat het advies is gewonnen en de middelbare school akkoord gaat met bijvoorbeeld vwo in plaats van havo, of havo in plaats van vmbo tl, kan het zijn dat een kind alsnog achteruit holt. Het zit immers op een te hoog niveau, waar het met veel oefenen terecht is gekomen? Gevolg: een gesprek in de herfst met de mededeling dat het kind alsnog geplaatst wordt op het niveau dat de basisschool adviseerde. Wil een ouder dat zijn kind aandoen?

Wanneer de Cito oefenen wel zinvol kan zijn

Is het dan helemaal niet zinvol om de Cito-toets te oefenen? Jawel, het kan zeker helpen om de Cito-toets te oefenen. Stel dat kinderen gestrest zijn, bang worden gemaakt en niet weten wat hen te wachten staat. Dan kan het helpen om alvast wat Cito-toetsen te oefenen en kinderen op die manier voor te bereiden op wat gaat komen.

Het kan dan stress wegnemen, ervoor zorgen dat kinderen niet bang zijn voor de toets en vanzelf hoger gaan scoren.

Maar het hoeft natuurlijk niet.

Het belangrijkste is wat het kind wil. Is het kind tevreden met het advies? Dan hoeft er niets te gebeuren. Is het kind tevreden, maar toch een beetje bang voor de toets? Dat komt ook vaak genoeg voor. Grote kans dat kinderen er zelf over beginnen. Er zijn genoeg kinderen die zelf initiatief nemen en oefenen, vaak zonder dat ouders het doorhebben, bijvoorbeeld via het internet of hun mobiele telefoon. Bespreek het daarom eens met je kind. Wil hij of zij oefenen? Zorg dan dat er oefenmateriaal is. Maar til er absoluut niet te zwaar aan. Want dan worden de verwachtingen te hoog en is het kind tijdens de toets bang om te falen.

Wil een ouder dat zijn kind aandoen?